Ἀπάντηση στό ἄρθρο
Τελικά, είναι εφτά τα φωνήεντα;
Ἡ περί τήν ἑλληνική γλῶσσα σπουδή σας εἶναι καί γνωστή καί καταξιωμένη κύριε Σαραντάκο. Προσωπικά ἄλλοτε συμφωνῶ μέ τίς θέσεις σας κι ἄλλοτε ὄχι. Κυρίως ὅμως διαφωνῶ μέ τό πνεῦμα σας ἀπέναντι στήν γλῶσσα, πνεῦμα καθαρά έπηρεασμένο ἄν ὄχι καθορισμένο ἀπό τήν ἐργαλειακή ἀντίληψη τῆς γλῶσσας πού διέπει τήν ἐπιστήμη τῆς Γλωσσολογίας. Ἕνα πνεῦμα πού ἐν πολλοῖς ἔχει κυριαρχήσει στόν στρατηγικό σχεδιασμό τῆς γλωσσικῆς μας παιδείας τίς τελευταῖες δεκαετίες. Βεβαίως ἐδώ δέν εἶναι ὁ κατάλληλος χῶρος γιά νά διεξάγουμε μία γενική συζήτηση. Θά περιοριστῶ λοιπόν σέ τρεῖς ἐπισημάνσεις ἐπί τῶν δικῶν σας ἐπισημάνσεων παραπάνω, σχετικά μέ τό θέμα τῆς “Γραμματικῆς Ε’ καί ΣΤ’ Δημοτικοῦ” (ἄς μέ συγχωρήσει τό Παιδαγωγικό Ἰνστιτοῦτο καί οἱ συγγραφεῖς τοῦ βιβλίου γιά τό θράσος μου νά θέτω περισπωμένες ἐπί τοῦ τίτλου τους…).
α) Φθόγγοι και γράμματα.
Εἶναι πολύ ὀρθή ἡ διαπίστωση ὅτι ἡ ἔκρηξη ὄργῆς, πού προκλήθηκε στούς χώρους κοινωνικῆς δικτύωσης γιά τό νέο βιβλίο, εἶναι ἀποτέλεσμα παρεξήγησης ὡς πρός τήν ὑποστήριξη/προώθηση τῆς φωνητικῆς γραφῆς. Τά περί τοῦ ἀντιθέτου ἐπιχειρήματά σας εἶναι εὔλογα καί σχετικά πειστικά. Δέν θά καταλογίσω κανενός εἴδους δόλο στούς συγγραφεῖς τοῦ βιβλίου. Θά ἐκφράσω μόνο μιά σειρά ἀπό προβληματισμούς μου, χωρίς – πιστέψτε με – καμμία διάθεση συνωμοσιολογίας.
1. Γιατί δίδεται τόση βαρύτητα στή διδασκαλία τῶν φθόγγων; Γιατί τό κέντρο βάρους ἔχει μετατοπιστεῖ σταδιακά ἀπό τήν γραμματοκεντρική ἀντίληψη τῆς γραφῆς στήν φθογγοκεντρική; Γιατί δέν γίνεται μία ἀπλή, σαφής ἀναφορά ὅτι οἱ φθόγγοι ἀφοροῦν μόνο τόν προφορικό λόγο καί τά γράμματα τόν γραπτό; Ὁ περιορισμός τῶν ὅρων φωνῆεν-σύμφωνο στούς φθόγγους καί ἡ μηχανιστικά ἀπεικονιστική χρήση τοῦ γράμματος ἀπλῶς θά προσδώσει στά παιδιά άποκλειστικά προφορικό αἰσθητήριο τῆς γραπτῆς γλώσσας. Δηλαδή ἀπλούστερα, γιά τό παιδί δέν θά ἔχει πρακτική σημασία ἄν θά γράφει “καιρός” ἤ “κερός”.
2. Γιατί πρέπει (σέ μιά συγχρονισμένη καί μέ φιλοδοξίες ἀπλούστευσης Γραμματική τοῦ Δημοτικοῦ) νά γίνεται τόση ἀναφορά καί ἀναγωγή στό (ἐν πολλοῖς ἄχρηστο γιά τόν μέσο μαθητή) Διεθνές Φωνητικό Ἀλφάβητο, μέ τήν “ἀναγκαστική” καταφυγή σέ διαστροφή τῶν κανόνων του καί παρουσίαση μιᾶς sui generis νεοελληνικῆς του ἀπόδοσης;
3. Γιατί πρέπει ἠ παραδοσιακή “παλαιά” κατανομή τῶν συμφώνων νά ἀντικατασταθεῖ ἀπό μία νέα πολύ πιό πολύπλοκη; Θά βοηθήσει τό παιδί νά ἀγαπήσει τήν γλῶσσα αὐτό; Ὑποτίθεται ὅτι ἡ καθαρεύουσα, τό πολυτονικό κλπ καταργήθηκαν γιά νά ἀπλουστεύσουν τά Ἑλληνικά καί νά τά κάνουν θελκτικότερα στά παιδιά…
4. Γιατί πρέπει νά γίνεται ἠ ἑλληνική γλωσσική ἐκπαίδευση διαρκῶς “πεδίο ἀσκήσεων” τῆς σύγχρονης γλωσσολογίας; Πρός τί νά μαθαίνουν τά παιδιά μας τήν γλῶσσα τους ὁλοένα καί πιό πολύπλοκα, ὁλοένα καί πιό σύνθετα; Ὁρολογία καί μεθοδολογία διαρκῶς μεταβαλλόμενη. Γιατί ὁ μή εἰδικός γονέας (συγγνώμη… γονιός ἤθελα νά πῶ) νά μήν μπορεῖ βάσει τῶν δικῶν του γνώσεων νά παρακολουθήσει τήν πορεία μάθησης τοῦ παιδιοῦ του καί νά τό βοηθήσει ὅπου μπορεῖ;
5. Ὅσοι ἀβασανιστα σχεδιάζουν καί ὑλοποιοῦν αὐτά τά πλαίσια, ἔχουν ἐπαφή μέ τήν ἁπτή πραγματικότητα τῆς γλωσσικῆς παιδείας μας; Ἔχουν ἀντίληψη πραγματική τῶν Ἑλληνικῶν πού ἔχει μάθει ἕνα παιδί τελειώνοντας τό Δημοτικό Σχολεῖο; Ἔχουν προσπαθήσει νά ἀξιολογήσουν τό ἐπίπεδο γλωσσικῆς ἐπάρκειας τοῦ 12χρονου, 15χρονου καί 18χρονου ἀποφοίτου μέ τά ἀντίστοιχα πρίν 20 χρόνια ἤ πριν 40 χρόνια; Δηλαδή, ξέρουμε ἄν ὅλα ὅσα κάνουμε ἐπί χονδρικά 30-40 χρόνια ἔχουν ἀνεβάσει τό γλωσσικό ἐπίπεδο τῶν παιδιῶν μας ἤ ὄχι; Τέλος, ἔχει γίνει ποτέ μία μεγάλης κλίμακας ἔρευνα γιά τήν ἄποψη τῶν φιλολόγων-καθηγητῶν τοῦ Γυμνασίου ἐπί τῆς γλωσσικῆς ἐπάρκειας τῶν παιδιῶν ὅταν τελειώνουν τό Δημοτικό; Δέν χρειάζεται πραγματικά νά ἀπαντήσει κάποιος. Μαντεύουμε τίς ἀπαντήσεις μέ ἐπάρκεια…
β) Ἡ συμβατική μας γλῶσσα
Φοβᾶμαι πώς θά διαφωνήσω μαζί σας. Ἡ ἄποψή σας οὐσιαστικά θεωρεῖ κάθε γλῶσσα ἀπλῶς ἕνα συγχρονικό ἐργαλεῖο ἐπικοινωνίας, ὁπότε τά Ἑλληνικά ἔχουν ἀπολύτως τήν ἴδια βαρύτητα μέ τά Παστοῦν καί τά γκρήκλις. Δέν διαφέρουν σέ τίποτα ἀξιολογικά. Ἡ γλῶσσα ὅμως δέν εἶναι ἀπλῶς ἐργαλεῖο. Εἶναι βίωμα, ἱστορία, εἶναι ἀκόμη καί πατρίδα, ὅπως εἶπε ἕνας μεγάλος. Ἡ ἑλληνική γλῶσσα ἔρχεται ἀπό πολύ μακρυά. Ἡ μορφολογία καί ἡ ὀρθογραφία τῶν λέξεων μαρτυρᾶ τήν καταγωγή καί ἐξέλιξή τους. Τό νά “χαθεῖ” ἡ ἐτυμολογία θά εἶναι ὄχι τραγικό, θά εἶναι ἐγκληματικό. Δέν ὑπάρχει ἡ δυνατότητα δυστυχῶς ἐδώ νά ἀναπτύξουμε μία συνολική ἀντιπαράθεση ἐπί τῆς συμβατικότητας ἤ μή τῆς γλώσσας μας, ἤ ἄν αὐτη εἶναι φαινόμενο γενικό ἤ μερικό. Ἡ σύγκριση ὅμως τῶν Ἑλληνικῶν μέ Ἀγγλικά κλπ εἶναι μάλλον ἀτυχής. Γιατί στά Ἀγγλικά music δέν σημαίνει τίποτα, ἐνῶ στά Ἑλληνικά ἡ μουσική κρύβει τίς Μοῦσες. Στά Ἀγγλικά eye δέν θά πεῖ τίποτε, στά Ἑλληνικά ὀφθαλμός θά πεῖ “ἡ κοιλότητα αὐτοῦ πού ἔχουμε δεῖ”. Δηλαδή στά Ἑλληνικά, ἐν ὁλίγοις, ἔχουμε πολύ συχνά ἀντιστοιχία ἀνάμεσα στό σημαῖνον καί τό σημαινόμενο. Τό βασικότερο ἐπιχείρημα γιά τήν συμβατικότητα τῆς Ἑλληνικῆς εἶναι ὅτι κάποιοι ἀπό αὐτούς πού τήν ἀρνοῦνται εἶναι ἀσόβαροι ἤ παρουσιάζονται ὡς τέτοιοι. Ὡς σήμερα ὅμως, ἐγώ δέν ἔχω δεῖ συνεκτική ἀναίρεση τῆς ἔστω μερικῆς σημασιολογικῆς διάστασης τῆς Ἑλληνικῆς.
γ) Ἡ ἀνέπαφη καί ἄθικτη γλῶσσα
Ἡ γλῶσσα εἶναι ἀναντίρρητα ζωντανός ὀργανισμός. Ἄρα ὑπόκειται σέ ἐξέλιξη, κάτι ἀπολύτως φυσιολογικό. Ἐξέλιξη ὅμως δέν συνεπάγεται ἀποκοπή ἀπό τήν ρίζα. Σημαίνει ἀλλαγή μέ τήν φυσική φορά τῶν πραγμάτων, ὄχι βιασμός πρός κατεύθυνση ἀρεστή σέ μία κλειστή ὀμάδα διανοουμενισμοῦ ἤ ἀκαδημαϊσμοῦ. Μήν ξεχνᾶμε ὅτι κάποτε προσπάθησαν κάποιοι νά ἀλλάξουν τήν εἴσοδο σέ μπασιά, ὅμως ἡ εἴσοδος νίκησε. Γιατί τό γλωσσικό αἰσθητήρο τοῦ λαοῦ εἶναι αὐθεντικότερο.
Ἔτυχε τοῦτες τίς μέρες νά πέσει στά χέρια μου ἕνα βιβλιαράκι τοῦ Φ.Κ.Βώρου σχετικά μέ τήν ἱστορία τῆς ἀρχαιοελληνικῆς φιλοσοφίας, ἔκδοση τοῦ ΄84. Μέσα σέ μιά γενικά στρωτή νεοελληνική βλέπεις ξαφνικά νά πετάγονται κάτι ἀκαδημαϊκίστικες δημοτικοῦρες τοῦ προοδευτισμοῦ ἀπίστευτες! “Το όντο”, “οι περίοδες” κλπ… τραγελαφικά πράγματα. Αὐτοί οἱ ἄνθρωποι ὅμως σχεδιάζουν καί καθορίζουν τήν γλωσσική μας παιδεία δεκαετίες τῶρα. Κανείς δέν μπορεῖ νά σταματήσει τήν φυσική, ἀβίαστη ἐξέλιξη τῆς γλώσσας. Ἀλλά κανείς νά μήν βγάζει πάνω της τά ὅποια ἀπωθημένα του, καί κυριως νά μήν διαστρέφει τήν γλωσσική παιδεία πού πρέπει να λάβουν τά παιδιά μας. Δέν χρειάζεται νά κάνουμε τά παιδιά γλωσσολόγους. Ἀπλά, ξεκάθαρα, ὠραῖα ἑλληνικά νά τούς μάθουμε. Μποροῦμε; Φτάνει καί περισσεύει.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου