Ο Τεν Τεν, ο Ντεγκρέλ και ο Σπήλμπεργκ

Του Γιώργου Πισσαλίδη

Προβάλλεται αυτή την εβδομάδα στους κινηματογράφους, η ταινία «Οι περιπέτειες του Τεν Τεν: Το μυστικό του Μονόκερου» του Στήβεν Σπίλμπεργκ και σε παραγωγή Πήτερ Τζάκσον. Πρόκειται για την πρώτη μετά από 42 χρόνια ταινία με ηθοποιούς που εμπνέεεται από τον ομώνυμο ήρωα του Ερζέ με τον Τζάμι Μπελ στον ρόλο του Βέλγου δημοσιογράφου, τον Άντυ Σάρκις (το Γκόλουμ του Άρχοντα των Δακτυλιδιών) στο ρόλο του Κάπταιν Χάκοκ και τον Ντάνιελ Κρέηγκ στον ρόλο του κακού Ιβάνοβιτς Σακχάριν.

«Το Μυστικό του Μονόκερου» βασίζεται σε τρεις περιπέτειες του ήρωα με το ατίθασο τσουλούφι: «Ο Καβούρας με τις χρυσές δαγκάνες», «Ο θησαυρός του Κόκκινου Ράκαμ» και το «Μυστικό του Μονόκερου». Είναι δε γυρισμένο ψηφιακά με την τεχνική motion capture, (όπου πρώτα γυρίζονται οι κινήσεις των ηθοποιών και έπειτα μετατρέπονται σε τρισδιάστατες σεκάνς) από την εταιρεία ψηφιακών γραφικών του Πήτερ Τζάκσον, ο οποίος ετοιμάζει ήδη την δεύτερη ταινία με τον Τεν Τεν.

Ο Τεν Τεν του Σπήλμπεργκ
Σε αυτήν, ο εραστής της περιπέτειας Τεν Τεν, ανακαλύπτει σε καλή τιμή μια ρέπλικα του Μονόκερου», ενός θρυλικού τρικάταρτου του 17ου αιώνα σε μια υπαίθρια αγορά των Βρυξελλών. Αυτήν την ρεπλικα την υποφθαλμιά και ο αποφασισμένος για όλα συλλέκτης Ιβάνοβιτς Σακχάριν, καθώς κρύβει μια περγαμηνή, η οποία είναι το πρώτο στοιχείο για να βρει τον θησαυρό του θρυλικού πειρατή Κόκκινου Ράκαμ . Έτσι θα προσπαθήσει να βγάλει τον Τεν Τεν από την μέση. Όμως αυτό θα τον οδηγήσει σε ένα ταξίδι σε όλη την υφήλιο για αναζήτηση του θησαυρού του αυθεντικού «Μονόκερου» με την βοήθεια του Κάπταιν Χάκοκ και του Μιλού, ενός πανέξυπνου άσπρου φοξ τερριέ.
Πρέπει να πούμε ότι με τον Τεν Τεν, ο Σπήλμπεργκ θυμάται την παλιά ιδιότητα του παραμυθά, που είχε ξεχάσει προς χάριν είτε πολιτικά ορθής προπαγάνδας (Λίστας του Σίντλερ, Αμιστάντ), είτε πολεμικών φιλμ (Η Διάσωση του Στρατιώτη Ράιαν) και επιστημονικής φαντασίας (Α.Ι: Τεχνητή Ιδιοφυία, Minority Report). Και το κινηματογραφικό παραμύθι του Σπήλμπεργκ ο γράφων το λατρεύει, όσο απεχθάνεται την πολιτική προπαγάνδα του. «Οι Περιπέτειες του Τεν Τεν» είναι χορταστική περιπέτεια που θα το λατρέψει το ελληνικό κοινό. Και όχι άδικα, αν και εμείς πιστεύουμε ότι αμερικανοποίηθηκε κάπως ο αγαπημένος μας ήρωας. Την παράσταση την κλέβει άνετα ο Άντυ Σάρκις ως μονίμως μέθυσος και έτοιμος για καβγά Κάπταιν Χάκοκ. Πιστεύουμε δε ότι αυτήν την κωμική ταινία περιπέτειας και μυστηρίου θα την απολαμβάνει ο Ερζέ από εκεί ψηλά που βρίσκεται.

«Τεν Τεν» και Ντεγκρέλ
Όποιοι όμως ξέρουν καλά τα περί Τεν Τεν, γελούν ειρωνικά για την ενασχόληση του Σπήλμπεργκ με τον βέλγο δημοσιογράφο. Και αυτό γιατί ο Τεν Τεν δεν υπήρξε ποτέ ένας πολιτικά ορθός ήρωας. Κατ' αρχήν, ο Ερζέ (καλλιτεχνικό ψευδώνυμο του Ζωρζ Ρεμί) δημιούργησε τον Τεν Τεν για το παιδικό ένθετο της συντηρητικής Καθολικής εφημερίδας του Βελγίου «Εικοστός Αιώνας». Στην ίδια εφημερίδα δούλευε και ένας δημοσιογράφος που θα γινόταν θρύλος του εθνικιστικού κινήματος: ο Λέον Ντεγκρέλ.
Ο Ντεγκρέλ θεωρούσε ότι η εφημερίδα ήταν πολύ στα δεξιά. Ο ίδιος έχει δηλώσει επανειλημμένως ότι ο Τεν Τεν ήταν εμπνευσμένος από μια φωτογραφία του ίδιου σε ηλικία 20 ετών. Μάλιστα στο βιβλίο, «Τεν Τεν , ο φίλος μου» ο Ντεγκρέλ περιγράφει ότι μια μέρα μπήκε στα γραφεία της εφημερίδας με υπερμεγέθη παντελόνια του γκολφ, ένα είδος που φορούσαν πολύ οι παλιοί γερμανοί αριστοκράτες. Από εκείνη την μέρα, ο Τεν Τεν του Ερζέ φορούσε τα θρυλικά παντελόνια του γκολφ. Όσο για την έμπνευση του Μιλού, υπήρχε ένα αληθινό φοξ τεριέ, που την εποχή του Πρώτου Παγκοσμίου Πολέμου, ήταν η μασκώτ ενός Αυστριακού συντάγματος στο οποίο ανήκε ο ..... Αδόλφος Χίτλερ. Όσο για τον Ερζέ ήταν φίλα προσκείμενος στην «απελευθέρωση» του Βελγίου από τα γερμανικά στρατεύματα. Ενώ την ίδια περίοδο δούλευε στην «Λε Σουάρ» (Η Νύχτα), την εφημερίδα, όπου δούλευε και ο μεγάλος φίλος του, Ντεγκρέλ.

Η μη πολιτική ορθή ιδεολογία του «Τεν Τεν»
Αλλά και η ιδεολογία των πρώτων ιστοριών σε συνέχειες δεν θα λέγαμε ότι είναι και πολιτικά ορθή. Η πρώτη ιστορία ήταν αντικομουνιστική: «Ο Τεν Τεν στην χώρα των Σοβιέτ» και εξέφραζε δε την ιδεολογία του εκδότη της, αββά Νομπέρτ Βαλλεζ (Αυτά να τα βλέπουν κάποιοι που έχουν κάνει την Ιερά Σύνοδο παράρτημα του ΣΥΡΙΖΑ.) Σε αυτό ο Τεν Τεν αποστέλλεται μέσω Βερολίνου στην Μόσχα για να καταγράψει τις συνθήκες στις οποίες ζουν οι Ρώσοι υπό το καθεστώς του Στάλιν και των μπολσεβίκων. Εκεί ο Τεν Τεν ανακαλύπτει ότι οι μπολσεβίκοι κλέβουν το ψωμί του λαού, κάνουν νοθεία στις εκλογές και σκοτώνουν πολιτικούς αντιπάλους. Κλασσική είναι η σκηνή, όπου τρεις μπολσεβίκοι με ένα πιστόλι σε κάθε χέρι ρωτούν: «Όποιος έχει αντίρρηση για την λίστα να σηκώσει το χέρι. Ποιος λέει «Όχι» στην λίστα;».
Η περισσότερο πολιτικά μη ορθή ιστορία του Τεν Τέν είναι «Ο Τεν Τεν στο Κογκό». Σε αυτό ο Τεν Τεν κάνει μάθημα ιστορίας στους μαύρους μαθητές. «Αγαπητοί φίλοι, σήμερα θα σας μιλήσω για την πατρίδα σας, το

Κογκό» (το Κογκό ήταν τότε Βελγική αποικία) Αυτή η φράση θεωρήθηκε αργότερα «ρατσιστική» και «αποικιοκρατική» και στην δεκαετία του '70 ο Ερζέ έκανε διάφορες τροποποιήσεις. Έτσι ο Τεν Τεν εμφανίζεται να λέει στο μάθημα μαθηματικών: «Θα αρχίσουμε από την πρόσθεση. Ποιος μπορεί να πει πόσο κάνουν 2+2; Κανείς;» Αλλά και αυτό θεωρήθηκε «ρατσιστικό» και πριν τέσσερα χρόνια η Βρετανική Επιτροπή Ισότητας θεώρησε ότι το βιβλίο (graphic novel) «Ο Τεν Τεν στο Κογκό» «ρατσιστικό» απαίτησε να αποσυρθεί από την κυκλοφορία. Το ίδιο έγινε φέτος με ένα κάτοικο της Λαοκρατικής Δημοκρατίας του Κογκό, που ζήτησε να απαγορευθεί γιατί «διαδίδει ρατσιστικές και αποικιοκρατικές απόψεις» Ο συμβιβασμός που έγινε ήταν να πωλείται μόνο σε τμήματα βιβλιών για ενήλικους και όχι για παιδιά, και με την προειδοποίηση ότι το περιεχόμενο είναι «ρατσιστικό».
Όσο για το «Ο Τεν Τεν στην Αμερική» θεωρούσε την Αμερική ως μια χώρα γκάγκστερ και έπαιρνε (δίκαια) την πλευρά των Ινδιάνων, αφού ήταν λαός που τους έκλεψαν την γη των προγόνων τους. Τέλος στον «Μπλε Λωτό» περιγράφει την εισβολή των Ιαπώνων στην Μαντζουρία και παίρνει το μέρος των Κινέζων σε τέτοιο βαθμό, που ο εθνικιστής ηγέτης της Κίνας Τσάνκ Κάι Σεκ τον τίμησε για αυτό.
Δεν ξέρουμε πως θα είναι ο επόμενος Τεν Τέν του Σπήλμπεργκ. Όμως αν κρίνουμε από τον Ιντιάνα Τζόουνς, που ως ήρωας ήταν επηρεασμένος από τον θρυλικό αρχαιολόγο Όττο Ραν και που ο αμερικανοεβραίος σκηνοθέτης τον έβαλε να κυνηγά ... «κακούς ναζί», όλα να τα περιμένει κανείς.